اکتان و مکمل سوخت چیست؟

اکتان (Octane) یکی از مهم‌ترین شاخص‌های کیفیت سوخت است که نقش کلیدی در عملکرد موتورهای احتراق داخلی، به‌ویژه موتورهای بنزینی، ایفا می‌کند. عدد اکتان نشان‌دهنده مقاومت سوخت در برابر خودسوزی (Knocking) است. هرچه عدد اکتان بالاتر باشد، سوخت در برابر خودسوزی مقاوم‌تر است و موتور می‌تواند با کارایی بیشتری کار کند. در این مقاله، به بررسی مفهوم اکتان، اهمیت آن و نقش مکمل‌های سوخت در بهبود کیفیت سوخت می‌پردازیم.

 مفهوم اکتان و اهمیت آن

عدد اکتان معیاری است که نشان می‌دهد سوخت تا چه حد در برابر خودسوزی مقاومت می‌کند. خودسوزی یا ناک (Knocking) زمانی رخ می‌دهد که سوخت در سیلندر موتور زودتر از زمان مناسب مشتعل شود و باعث ایجاد صدای تقه و کاهش کارایی موتور شود. این پدیده می‌تواند به موتور آسیب برساند و عملکرد آن را کاهش دهد.

الف) عدد اکتان بالا

• سوخت با عدد اکتان بالا در برابر خودسوزی مقاوم‌تر است و برای موتورهای با نسبت تراکم بالا مناسب‌تر است.
• این سوخت‌ها باعث افزایش کارایی موتور، کاهش مصرف سوخت و کاهش آلایندگی می‌شوند.

ب) عدد اکتان پایین

• سوخت با عدد اکتان پایین بیشتر مستعد خودسوزی است و برای موتورهای قدیمی یا با نسبت تراکم پایین مناسب‌تر است.
• استفاده از سوخت با عدد اکتان پایین در موتورهای پیشرفته می‌تواند باعث کاهش کارایی و آسیب به موتور شود.

 عوامل موثر بر عدد اکتان

عدد اکتان سوخت به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

الف) ترکیبات شیمیایی سوخت

• برخی از ترکیبات شیمیایی مانند بنزن، تولوئن و زایلن (BTX) عدد اکتان بالاتری دارند و به افزایش مقاومت سوخت در برابر خودسوزی کمک می‌کنند.

ب) افزودنی‌های سوخت

• افزودنی‌هایی مانند سرب (در گذشته)، MTBE (متیل ترشیو بوتیل اتر) و اتانول می‌توانند عدد اکتان سوخت را افزایش دهند.

ج) فرآیند پالایش

• فرآیندهای پالایش مانند کراکینگ، ریفرمینگ و ایزومریزاسیون می‌توانند عدد اکتان سوخت را بهبود بخشند.

 مکمل‌های سوخت و نقش آن‌ها

مکمل‌های سوخت (Fuel Additives) موادی هستند که به سوخت اضافه می‌شوند تا کیفیت و عملکرد آن را بهبود بخشند. این مکمل‌ها می‌توانند عدد اکتان سوخت را افزایش دهند، از تشکیل رسوبات جلوگیری کنند و عملکرد موتور را بهبود بخشند. برخی از انواع رایج مکمل‌های سوخت عبارتند از:

الف) مکمل‌های افزایش‌دهنده اکتان

• این مکمل‌ها حاوی ترکیباتی مانند MTBE، اتانول یا بنزن هستند که عدد اکتان سوخت را افزایش می‌دهند.
• استفاده از این مکمل‌ها برای موتورهای با نسبت تراکم بالا یا موتورهای توربو شارژ مفید است.

ب) مکمل‌های پاک‌کننده انژکتور و سیستم سوخت‌رسانی

• این مکمل‌ها به جلوگیری از تشکیل رسوبات در انژکتورها، سوپاپ‌ها و محفظه احتراق کمک می‌کنند.
• استفاده منظم از این مکمل‌ها می‌تواند عملکرد موتور را بهبود بخشد و مصرف سوخت را کاهش دهد.

ج) مکمل‌های ضد یخ

• این مکمل‌ها از تشکیل یخ در سیستم سوخت‌رسانی در هوای سرد جلوگیری می‌کنند.
• این مکمل‌ها به‌ویژه در مناطق سردسیر مفید هستند.

د) مکمل‌های کاهش‌دهنده آلایندگی

• این مکمل‌ها به کاهش انتشار گازهای آلاینده مانند CO، HC و NOx کمک می‌کنند.
• استفاده از این مکمل‌ها می‌تواند به رعایت استانداردهای آلایندگی کمک کند.

 مزایای استفاده از مکمل‌های سوخت

استفاده از مکمل‌های سوخت می‌تواند مزایای متعددی داشته باشد، از جمله:

الف) بهبود عملکرد موتور

• مکمل‌های سوخت می‌توانند کارایی موتور را افزایش دهند و قدرت و گشتاور آن را بهبود بخشند.

ب) کاهش مصرف سوخت

• با بهبود احتراق و جلوگیری از تشکیل رسوبات، مکمل‌های سوخت می‌توانند مصرف سوخت را کاهش دهند.

ج) افزایش عمر موتور

• مکمل‌های سوخت با جلوگیری از تشکیل رسوبات و کاهش سایش قطعات موتور، می‌توانند عمر موتور را افزایش دهند.

د) کاهش آلایندگی

• مکمل‌های سوخت می‌توانند انتشار گازهای آلاینده را کاهش دهند و به حفظ محیط زیست کمک کنند.

نکات مهم در استفاده از مکمل‌های سوخت

استفاده از مکمل‌های سوخت نیاز به توجه به چندین نکته مهم دارد:

الف) انتخاب مکمل مناسب

• مکمل‌های سوخت باید متناسب با نوع موتور و سوخت انتخاب شوند.
• قبل از استفاده، دستورالعمل‌های روی بسته‌بندی را به دقت مطالعه کنید.

ب) استفاده به‌اندازه

• استفاده بیش از حد از مکمل‌های سوخت می‌تواند باعث آسیب به موتور یا سیستم سوخت‌رسانی شود.
• به دوز توصیه شده روی بسته‌بندی پایبند باشید.

ج) خرید از برندهای معتبر

• مکمل‌های سوخت را از برندهای معتبر و دارای گواهی‌های کیفیت خریداری کنید.
• از خرید محصولات تقلبی یا بی‌کیفیت خودداری کنید.

فناوری‌های نوین در افزایش عدد اکتان

با افزایش تقاضا برای موتورهای با کارایی بالا و کاهش آلایندگی، فناوری‌های جدیدی برای بهبود عدد اکتان سوخت توسعه یافته‌اند. برخی از این فناوری‌ها عبارتند از:

الف) سوخت‌های ترکیبی

• استفاده از ترکیبات جدید مانند اترهای اکسیژنه (Oxygenates) که به سوخت اضافه می‌شوند تا عدد اکتان را افزایش دهند.
• ترکیباتی مانند اتانول، MTBE و ETBE (اتیل ترشیو بوتیل اتر) به‌طور گسترده در سوخت‌های مدرن استفاده می‌شوند.

ب) نانو افزودنی‌ها

• نانو ذرات به عنوان افزودنی‌های سوخت برای بهبود احتراق و افزایش عدد اکتان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• این ذرات می‌توانند به کاهش مصرف سوخت و آلایندگی کمک کنند.

ج) سوخت‌های زیستی

• سوخت‌های زیستی مانند بیواتانول و بیودیزل که از منابع تجدیدپذیر تولید می‌شوند، عدد اکتان بالاتری دارند و آلایندگی کمتری تولید می‌کنند.

مکمل‌های سوخت پیشرفته

مکمل‌های سوخت نیز با پیشرفت فناوری، بهبود یافته‌اند و عملکرد بهتری ارائه می‌دهند. برخی از جدیدترین مکمل‌های سوخت عبارتند از:

الف) مکمل‌های چندمنظوره

• این مکمل‌ها ترکیبی از چندین عملکرد مانند افزایش عدد اکتان، پاک‌کنندگی سیستم سوخت‌رسانی و کاهش آلایندگی را ارائه می‌دهند.
• این مکمل‌ها برای مصرف‌کنندگانی که به دنبال راه‌حل‌های جامع هستند، ایده‌آل هستند.

ب) مکمل‌های مبتنی بر نانو فناوری

• استفاده از نانو ذرات در مکمل‌های سوخت برای بهبود احتراق، کاهش اصطکاک و افزایش کارایی موتور.
• این مکمل‌ها می‌توانند به کاهش مصرف سوخت و افزایش عمر موتور کمک کنند.

ج) مکمل‌های سازگار با محیط زیست

• مکمل‌هایی که از مواد زیست‌تخریب‌پذیر ساخته شده‌اند و آلایندگی کمتری دارند.
• این مکمل‌ها به‌ویژه در مناطق با قوانین سخت‌گیرانه زیست‌محیطی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 تاثیر اکتان و مکمل‌های سوخت بر موتورهای مدرن

موتورهای مدرن، به‌ویژه موتورهای توربو شارژ و با نسبت تراکم بالا، به سوخت با عدد اکتان بالا و مکمل‌های سوخت پیشرفته نیاز دارند. برخی از تاثیرات این فناوری‌ها بر موتورهای مدرن عبارتند از:

الف) افزایش کارایی موتور

• سوخت با عدد اکتان بالا و مکمل‌های پیشرفته می‌توانند کارایی موتور را افزایش دهند و قدرت و گشتاور بیشتری تولید کنند.

ب) کاهش مصرف سوخت

• بهبود احتراق و کاهش اصطکاک در موتور می‌تواند مصرف سوخت را کاهش دهد.

ج) کاهش آلایندگی

• استفاده از سوخت‌های با عدد اکتان بالا و مکمل‌های سازگار با محیط زیست می‌تواند انتشار گازهای آلاینده را کاهش دهد.

📞برای سفارش و کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما تماس حاصل نمایید.